Tháng 5 là tháng ta phải coi chừng bệnh stroke; thuốc ngừa cùi hủi. 05/24/23

1. Thuốc mới để ngăn ngừa bệnh cùi hủi sau khi sống chung dụng với người cùi lâu ngày
“WHO” – Bệnh cùi hủi đã được chữa khỏi bởi thuốc Dapsone, Rifampin và clofazimine, từ năm 1982 giúp cho số bệnh nhân giảm xuống đáng kể.
Nhờ 3 thứ thuốc kể trên mà “WHO” đã tuyên bố kể từ năm
1990 – 2000 là họ sẽ cố gắng biến bệnh này khỏi thế giới nhưng chẳng bao lâu sau bệnh này tái phát hiện và tăng trưởng.  Các lãnh đạo của những quốc gia này phấn đấu và tìm hiểu tại sao!
Thuốc Rifampin là thuốc trị vi trùng cùi rất hiệu nghiệm, là 1 thành phần của 3 thuốc kể trên để chữa bệnh này.  Các nhà khoa học gia đặt câu hỏi là ta có thể dùng Rifampin để ngăn ngừa bệnh cùi và khi dùng như vậy ta ngăn ngừa được 57% với 1 liều Rifampin sau 2 năm chung đụng với bệnh này. 
Sau 2 năm theo dõi những người này thì thấy số người uống thuốc 1 liều độc nhất bằng với người không uống bị bệnh cùi bằng ngang nhau.
Trong 1 bản nghiên cứu được đăng trong NEJM số 05/18/2023 người ta thấy có thể dùng Rifapentine hoặc Rifampin 600 mg/ 1 lần.  Kết luận là số người bị cùi ở nhóm Rifapentin 0.05% ít hơn trong nhóm Rifampin 0.19% & placebo 0.63%, nhưng cũng không đáng kể bao nhiêu!
Điều quan trọng cuộc khảo cứu này người ta theo dõi 4 năm sau khi uống thuốc thay vì 2 năm của Rifampin trước đây. Rifapentine cũng dùng đề chữa bệnh lao phổi với tư cách và giết “bactericidal” con vi trùng cùi mạnh hơn Rifampin.
Nên nhắc nhớ 150 năm trước đây: Armauer Hansen khám phá ra vi trùng cùi – leprosy bacillus, 1 năm trước đó Robert Koch tìm được vi trùng lao phổi, tubercle bacillus, từ cách chữa trị lao phổi ta tìm ra các chữa trị cùi.  Nhưng 1 điều khác giữa 2 vi trùng này là: Vi trùng lao ta có thể cấy được còn vi trùng cùi thì không!
Bệnh này khó lây, ngoại trừ cùng gia đình có huyết thống và sống chung đụng cùng 1 gia đình thì sự lây lan sẽ 1,300(+) nhiều hơn.

2. “Emodepside” là thuốc có nhiều triển vọng chữa bệnh hookworm infection
Thuốc này được dùng ở nghành thú y để chữa Trichuris trichiura và  Hookworm infection là 1 loại ký sinh trùng trong ruột và ký sinh trùng, giun móc vào màng ruột (ancylostomiasis) hút máu người làm ta bị thiếu máu, thường thấy ở các trẻ em và các bà bầu (ở Việt Nam) vùng đồn điền cao su, đi chân đất và phân cầu ra mặt đất rồi ký sinh trùng này sẽ chui qua da vào máu rồi vào ruột.
 
Ta chữa ký sinh trùng bằng vệ sinh và uống thuốc “albendazole hay mebendazole” và phải chữa cả vùng bị bệnh.
 
Loại thuốc này để chữa giun, sán trong ruột.  Thuốc “emodepside” đã được FDA cho phép dùng để chữa giun, sán ở súc vật.
 
Thuốc dùng ở liều thấp hơn ở súc vật sẽ giúp chống được các kỳ sinh trùng kể trên. Hookworm cần liều cao hơn 1 chút, trichura.
 
Tuy nhiên đi từ cuộc khảo cứu thành công trên con người ra tới ngoài thị trường cần thời gian và sự tốn kém hơn thuốc cũ “albendazole” và do đó chính phủ địa phương phải bỏ tiền đầu tư vào dự án này.  Tuy nhiên đây là 1 hy vọng thành công đáng được khích lệ.

3. Thế nào là bữa ăn sáng tốt nhất?
Hãy theo 3 lời chỉ dẫn sau đây: Bữa sáng là bữa quan trọng nhất trong ngày nếu ta muốn khỏe mạnh, không bị DM và không bị mập sau này.
 
Adelle Davis là 1 nhà viết văn và chuyên gia nghiên cứu về dinh dưỡng nổi tiếng của Hoa Kỳ (02/25/1904 – 05/31/1974) đã viết 1 câu bất hủ:  “Eat breaskfast like a king, lunch like a prince & dinner like a pauper.”
 
Phải làm sao ăn 3 bữa trong vòng 10 tiếng thôi ta sẽ không bị lên ký mà còn xuống ký 1 chút (BS Cơ).
 
Thế nào là bữa ăn sáng tốt đẹp nhất? Gồm 3 chất: chất đạm, mỡ lành mạnh và ngũ cốc thô sẽ giúp bạn sẳn sàng cả ngày.
 
Trứng gà, bánh mì toast, greek yogurt, cereal, fruit, oatmeal, chất đạm bột, nấu oatmeal với lòng trắng trứng gà.
 
Có nhiều người dùng tofu scamble
 
6g protein/1egg vs 22g protein ½ cup tofu screamble mỗi buổi sáng bạn chỉ cần 20-30g protein.
 
Avocado và nuts là healthy fats, salmon, ruốc gà (chà bông gà) là 1 nguồn omega 3 fatty acids & protein tốt.
 
Complex carbs: No simple sugar, whole grain breads, cereal, legumes, oatmeal.
 
Trái cây: 1 chén trái cây, chuối, nuts.
 
Theo thống kê 24% người Mỹ ăn sáng rất thịnh soạn, 15% không ăn sáng.
 
Nên ăn 3 bữa.

4. Tháng 5 là tháng khuyên ta luôn luôn đề phòng “biến chứng mạch máu bộ”
Số người bị stroke, nhất là ở người trẽ dưới 50 tuổi (15% of all strokes) tăng cao trong vòng 2-3 năm nay.
 
Có lẽ vì COVID – hậu căn
 
Có lẽ vì không đi khám bệnh
 
Mập, high cholesterol & stress
 
Junk food ↑
 
HBP, DM, không đi khám BS gia đình vì sợ lây bệnh COVID.
 
Nên nhớ Câu:  F.A.S.T (Face drooping, Arm weakness, Speech difficulty & Time to call 911).
 
5. FDA khuyên cáo các bà bầu nên chích ngừa “RSV” sưng phổi ở 3 tháng cuối cùng để bảo vệ cho các cháu sơ sinh đến 6 tháng (được miễn nhiễm).
82% ở 3 tháng
 
69% ở 6 tháng
 
Các bé dưới 6 tháng hay RSV trầm trọng
 
Mỗi năm có 300 em < 5 tuổi chết vì RSV
 
10,000 người trên 65 tuổi chết vì RSV
 
6. Ban ngày ngủ gà ngủ gật thuốc gì tốt nhất?
Caffeine (1 cup cafe) giúp bạn tỉnh ngủ 2-3 tiếng sau đó là buồn ngủ lại.
 
Thuốc solriamfetol (sunosi) trước đây để chữa narcolepsy và obstructive sleep apnea.  Bây giờ giúp ta tỉnh táo (alert), nhất là ở người hay ngủ gật ban ngày hay bị OSA (extended daytime sleepiness) kéo dài 9 tiếng.
 
Thuốc này tốt hơn thuốc armodafinil-modafinil & pitolisant (cũ rồi và rẻ tiền hơn).
 
Side effect: Nausea, không thấy thèm ăn nữa, không nên uống ở ngườ bị HTN.
 
Nói tóm lại 1 ly cafe là thuốc rẻ tiền nhất và tốt nhất!
 
Nhưng phải chữa chứng OSA, ngủ đủ 7 tiếng 1 đêm
 
Annals of Internal Medicine – online 05/09/2023
 
Pitolisant không phải controlled substance

7. Thuốc cho các bà bị lãnh cảm
Coi chừng các thuốc trầm cảm làm các phụ nữ bị lãnh cảm: paroxetine, fluvoxamine, sertraline, and fluoxetine (prozac).
 
Flibanserin (addyi) PO/QD - FDA 2015
Không được uống rượu 2 tiếng before & after (trước & sau khi uống thuốc).
 
Vyleesi (bremelanotide) SQ/QD (≈ sildenafil ở các ông)
 
Testosterone off-label -> acne & ↑ weight – rất hiệu nghiệm (not approved by FDA).
 
Estrogen + progesterone
 
Bupropion
 
Đọc sách “Better Sex Through Mindfulness”: How Women Can Cultivate Desire by Lori Brotto (Greystone Books, 2018).

8. FDA approved spinal cord stimulation devices cho người đau lưng kinh niên mà không mổ được
Abbott Laboratories spinal cord stimulator (SCS) ở người không thể mổ được, rechargeable-free Proclaim SCS family and the rechargeable Eterna SCS platform.
 
Low-energy BurstDR stimulation waveform có thể dùng cho những bệnh nhân bị trên 12 năm.

9. Tin ngắn
A. Vitamin D giúp long COVID syndrome, ↓ brain frog
Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism.
 
B. Limit PSA screeng ở các ông có triệu chứng.
Không nên làm test PSA ở người nhỏ hơn 70 tuổi
May 17, 2023 – BMJ
Giới hạn biopsy khi thật cần thiết
USPSTF: 55-69 tuổi (individual one) & > 70 tuổi (không nên làm).
Nhưng trong các nước tân tiến giàu có các BS nên san sẽ, bàn thảo với bệnh nhân, ví dụ như ở bên Anh số người > 80 tuổi làm PSA gấp đôi người 50 tuổi.  Ở Pháp bắt đầu từ 40 tuổi, nhưng người ở tuổi 70 lại làm nhiều nhất, cũng như ở Italy, ở bên Mỹ và Canada, người càng giàu càng làm test ở tuổi thật già > 70 tuổi.